Kiến Trúc Roman - Nghệ Thuật Kiến Trúc Với Mái Vòm

Bạn đang muốn tìm hiểu kỹ hơn về kiến trúc Roman (Romanesque) với vẻ đẹp uy  nghi, tráng lệ. Hãy cùng An Bình Design tham khảo bài viết dưới đây nhé.

Kiến trúc Roman - một trong những lối kiến trúc độc đáo của Châu Âu nổi tiếng với các tòa nhà, tòa lâu đài hoành tráng, nguy nga với mái vòm tròn, ngọn tháp lớn cùng đường vòng cung uốn lượng được tạo ra từ những nghệ nhân lành nghề. Trường phái kiến trúc này có khởi nguồn từ thời Đế chế La Mã sụp đổ và sự ra đời của triều đại Karolinger.

Vậy kiến trúc Roman là gì? đặc điểm của nó ra sao? Hãy cùng An Bình Design khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây.

Đôi nét về kiến trúc Roman

Kiến trúc Roman (Romanesque) là phong cách kiến trúc Châu Âu Trung Đại có đặc trưng là các vòm nửa hình tròn. Thực tế người ta chưa đồng thuận về thời điểm xuất hiện của kiến trúc này, sớm nhất là thế kỷ VI, còn thế kỷ XI là mốc được khá nhiều chuyên gia công nhận. Chi tiết về phong cách kiến trúc này như sau:

Kiến trúc Roman  là gì?

Kiến trúc Romanesque là cái tên bắt nguồn từ tiếng La Tinh, dịch ra là La Mã cổ đại. Roman ở đây có nghĩa là sự phồn thịnh, vững chãi của thành trì đế chế La Mã.

Lối kiến trúc này là sự tổng hợp của nhiều phong cách kiến trúc đến từ các nước Anh, Ý, Bỉ, Tây Ban Nha... Thiết kế quen thuộc tạo nên điểm nhấn ấn tượng của lối kiến trúc này là mái vòm cùng các khối cột được chạm khắc tinh xảo, đồ sộ và tỉ mỉ đến từng chi tiết nhỏ nhất.

Giai đoạn phát triển

Để tồn tại và phát triển phồn thịnh đến bây giờ, kiến trúc Roman đã trải qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau, cụ thể:

Giai đoạn đế chế La Mã sụp đổ (Thế kỷ V - XIV)

Trong giai đoạn này, nhiều nhà nước Đông Âu, Tây Âu bước vào thời kỳ đen tối, nền kinh tế cũng bị ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng. Vì thế nên việc xây dựng và phát triển các công trình kiến trúc trong thời kỳ này cũng bị ảnh hưởng theo. 

Cho nên các công trình theo kiến trúc Roman còn khá nhiều nét đơn sơ về cả quy mô lẫn hình thức, kém xa so với trình độ của người La Mã cổ đại.

Giai đoạn chiến tranh chấm dứt (Thế kỷ X, XI, XII)

Ở giai đoạn này, kinh tế một số nước trên đà ổn định và phục hồi. Các công trình cũ cũng dần được cải thiện, các tầng lớp dân đô thị bắt đầu chú trọng tới thủ công nghiệp, nông nghiệp.

Họ không chỉ xây nhà bằng gỗ mà linh hoạt hơn sử dụng các vật liệu xây dựng bằng gạch, đá... các tòa nhà, lâu đài có lối kiến trúc La Mã cũng dần mọc lên với số lượng lớn.

Giai đoạn này cũng được xem là bước đệm để kiến trúc Romanesque xuất hiện những điểm nhấn đặc sắc. Nhờ vực dậy sau chiến tranh và phát triển mạnh mẽ trở lại, phần nào đã giúp lối kiến trúc này hình thành và tạo nên nhiều công trình tiêu biểu, kỳ công, trong đó phải nhắc đến các nhà thờ, tu viện hay lâu đài lớn, nguy nga, tráng lệ.

Đặc điểm của kiến trúc Roman

Thực tế, các công trình kiến trúc Roman có kiểu dáng cực kỳ đa dạng. Điểm dễ nhận biết nhất của lối kiến trúc độc đáo này là các đặc trưng về tường, mái nhà, lỗ mở, vòm, cột... Cùng An Bình Design tham khảo ngay sau đây.

Cầu tàu

Cầu tàu là một trong những chi tiết tạo ra sự khác biệt trong phong cách Roman, đây là nơi các trụ của vòm lớn giao nhau, có hình dạng chữ thấp và đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ mái vòm. Thường cầu tàu sẽ được xây bằng gạch vững chắc.

Cột

Trong các công trình xây theo lối kiến trúc Roman, thiết kế cột thường là các cột nguyên khối được cắt ra từ đá lớn. Các vòng cung của cột được cắt ghét tỉ mì, công phu đem lại sự tráng lệ nhưng vẫn mềm mại, tinh tế cho tổng thể công trình.

Bên cạnh đó, nhiều công trình ở Ý có số lượng các cột lớn được tận dụng để trang trí nội thất cho các nhà thờ. Các loại cột này thường được làm bằng đá cẩm thạch, chất lượng tốt, bền bỉ theo thời gian.

Mái vòm

Một đặc trưng không thể không nhắc đến khi tìm hiểu kiến trúc xây dựng Roman chính là kết cấu mái vòm. Đa số mái vòm có hình bán nguyệt lớn, các cửa sổ thường được đặt dưới mái vòm và hướng về mặt tiền.

Thêm vào đó, lối kiến trúc này còn sở hữu những thiết kế vòm có gân bắt mắt, độc đáo. Không một cấu trúc nay quy luật cụ thể nào có thể kiểm soát được kiểu dáng của mái vòm này, đem đến vẻ đẹp độc nhất vô nhị cho không gian.

Phần lớn trong các nhà thờ, mái vòm được xây bằng gỗ tại các lối đi cũng là hình thức trang trí độc đạo và đặc trưng của phong cách này. 

Ngoài ra, hầm thùng hay mái vòm thùng cũng được đưa vào thiết kế, nó được xem là kiểu mái vòm đơn giản nhất của phong cách Roman. Nó là dạng mái vòm kéo dài từ bức tường này sang bức tường khác cực kỳ kiên cố và vững chắc.

Tường

Để tạo ra các bức tường kiên cố đặc trưng theo lối kiến trúc Roman, kiến trúc sư đã phải cân nhắc kỹ lưỡng khi lựa chọn các vật liệu xây dựng từ truyền thống như gỗ, gạch cho đến các nguyên vật liệu có sẵn tại từng địa phương như đá lửa, đá vôi, đá hoa cương...

Vòm nhọn

Khác với kiểu vòm thông thường, vòm nhọn trong phong cách kiến trúc xây dựng Roman được tạo ra giúp tăng hiệu ứng về chiều cao cho không gian bên trong. Đây được đánh giá là đặc trưng đột phá của lối kiến trúc này cũng như là tiền đề để kiến trúc Gothic ra đời sau này.

Cột trống và cột lõi rỗng

Các công trình Romanesque đều có quy mô đồ sộ với những bức tường kiên cố, vững chắc cùng hệ thống mái vòm nặng, cho nên phương pháp xây dựng cột trống từ các trụ đá được sử dụng cực kỳ phổ biến.

Một đặc trưng khác của các công trình Roman chính là cột lõi rỗng được xây bằng gặp và phần lõi rỗng chứa đầy gạch vụn. Những chiếc cột khổng lồ này đôi khi được trang trí, đắp nổi bằng những món đồ trang trí có khía cạnh, tạo sự đồ sộ cho không gian.

Đặc biệt, giữa các trụ và cột có sự luân phiên nhờ các đường gờ kết hợp với cầu tàu, đem lại sự vững chãi cho công trình đông thời vẫn giữ được nét tinh tế, thẩm mỹ trong kiến trúc.

Buttresses (bệ đỡ)

Buttresses là tên một bệ trụ kiểu Roman, nó có hình dáng vuông với công dụng nâng đỡ các bức tường bên cạnh các cột trụ lớn. Hơn nữa, Buresses còn có công dụng để trưng bày và tạo điểm nhấn ấn tượng cho các công trình.

Arcades (chuỗi cuốn)

Arcades dùng để chỉ một hàng vòm được hỗ trợ trên các cột hoặc trụ, chi tiết này thường xuất hiện tại các sảnh lớn của tòa lâu đài hay tòa nhà lớn.

Tháp

Ngoài đặc trưng mái vòm, các tòa tháp nhọn cao chót vót nổi bật tại các nhà thờ, tu viện lớn cũng là đặc trưng không thể thiếu trong kiến trúc Roman. Tùy vào quy mô của từng công trình, số lượng các ngọn tháp có thể tăng từ hai cho đến vài chục ngọn.

Nghệ thuật điêu khắc

Nghệ thuật điêu khắc cũng cũng được sử dụng linh hoạt trong trang trí các công trình kiến trúc Romanesque. Với những đường nét chạm khắc sống động, tinh xảo đã góp phần vào sự phát triển vượt bậc của kiến trúc này. 

Song song với đó là những bức điêu khắc tượng hình các nhân vật bằng thạch cao hoặc vữa, tạo sự khác biệt và đẳng cấp cho công trình.

Sự kết hợp các họa tiết trang trí

Dưới bộ óc sáng tạo của các kiến trúc sư, họa tiết trang trí trong các công trình kiến trúc Roman cực kỳ đa dạng, phong phú với sự biến đổi linh hoạt, tạo nên những tác phẩm độc nhất.

Tranh tường

Nhằm giúp các bức tường lớn, dài không bị nhàm chán, các bức tranh tường hay bích họa lớn với màu sắc sặc sỡ đã thành công giúp bức tường trở nên nổi bật, thu hút người xem ngay từ cái nhìn đầu tiên.

Có rất nhiều bức tranh tuyệt đẹp ra đời trong thời kỳ này nhưng một số bị hư hoại và phá hủy bởi chiến tranh.

Cửa sổ kính màu

Các ô cửa sổ trong phong cách này thường có thiết kế hình bán nguyệt, được trang trí bằng kính màu rực rỡ, tạo nên một tuyệt tác cực kỳ bắt mắt.

Một số công trình kiến trúc Roman tiêu biểu

Nhắc đến kiến trúc Roman, không thể không nhắc đến các công trình tiêu biểu nhất sau đây:

• Tháp Luân Đôn: Hay còn gọi là Tháp Trắng, tòa tháp nằm ở ngay trung tâm thành phố của Anh, được xây dựng vào những năm 1080 như một nhà nguyện.
• Tu viện Vézelay: Tu viện này được hoàn thiện vào năm 1150, đây là nơi sở hữu nhiều bức tượng và tác phẩm điêu khắc bằng đá quý hiếm.
• Nhà thờ Aachen: Hay nhà thờ Hoàng đế Đức, là một trong những nhà thờ thuộc trường phái Romanesque, nó được xây dựng bởi Charlemagne vĩ đại. Nhà thờ thuộc Công giáo Roma nằm ở miền Tây nước Đức.
• Nhà thờ Parma: Xây dựng vào năm 1059 tại Ý, Parma là số út nhà thờ có một phòng rửa tội và tháp chuông riêng biệt.
• Nhà thờ Lund: Nhà thờ Lund là một trong những công trình kiến trúc bằng đá lâu đời nhất tại Thụy Điển, được xây dựng vào khoảng thế kỷ XII.
• Nhà thờ Cefalù: Thuộc thành phố cùng tên tại Ý, nơi được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Với lối kiến trúc Roman, nhà thờ được xây dựng để làm nơi thờ cúng, đồng thời cũng là pháo đài kiên cố.
• Nhà thờ Pisa: Được biết đến như một thánh đường, nhà rửa tội và tháp chuông đều được xây bằng đá cẩm thạch. Nhìn tổng thể nhà thờ là sự pha trộn của vài phong cách khác nhưng đặc trưng của kiến trúc Roma vẫn nổi bật nhất.
• Nhà thờ San Miniato al Monte: Được xây dựng bằng đá cẩm thạch trắng và xanh lục với tông màu cực kỳ thanh lịch, phần mái nhà thờ được làm bằng gỗ - loại vật liệu chính sử dụng cho mái theo phong cách Roma thời kỳ đầu.
• Nhà thờ Monreale: Được xây dựng vào năm 1172, nơi đây nổi tiếng với bức tranh khảm Byzantine. Điểm đặc biệt ở nhà thờ này là những viên gạch được làm từ những mảnh vàng thật và ngay cả những bức tranh ghép cũng được lắp ráp tỉ mỉ tinh tế từ những thợ thủ công lâu năm.
• Nhà thờ Speyer: Ra đời vào năm 1030, nằm ở Tây Nam nước Đức, Speyer là công trình nhà thờ được xây dựng bằng đá sa thạch đỏ thu hút. Bất chấp sự tàn phá của thời gian, nhà thờ này vẫn được lưu giữ và bảo tồn đáng kể, ít bị hư hại.
• Vương cung thánh đường Saint - Sernin: Tòa nhà Roma lớn nhất thế giới này được xây dựng từ năm 1080 đến 1120 với nội thất mái vòm làm bằng đá. Và nó sở hữu hầm đá lớn, một bước tiến vượt bậc trong công tác phòng cháy chữa cháy.
• Tu viện Maria Laach: Là một trong những tu viện giàu có và quyền lực nhất thời trung cổ, tu viện này nằm trên vùng Andernach của Rhineland-Palatinate nước Đức.
• Ca 'Loredan và Ca' Farsetti: Hai công trình đáng kinh ngạc của kiến trúc Roma, được ra đời trong sự hỗn loạn và bất ổn sau sự sụp đổ của Đế chế La Mã, chúng nằm cạnh nhau và nhìn ra kênh đào Grand Canal (Venice).
• Nhà thờ Mộ Thánh: Đây là công trình tiêu biểu của kiến trúc Romanesque, nơi có lịch sử lâu đời và phức tạp, trải dài từ thời Đế chế La Mã đến tận ngày nay.

>>> XEM THÊM:

• Kiến Trúc Baroque - Đỉnh Cao Kiến Trúc Châu Âu
• Kiến Trúc Gothic Là Gì? 9 Công Trình Gothic Thế Kỷ
• Art Nouveau Là Gì? Nghệ Thuật Đường Cong Huyền Bí

Trên bài là một số thông tin hữu ích về kiến trúc Roman, hy vọng bài viết đã đem đến cho bạn vài kiến thức thú vị. Nếu bạn đang có nhu cầu thiết kế, thi công nội thất chuyên nghiệp, giá tốt, liên hệ ngay với An Bình Design để được hỗ trợ nhanh nhất nhé.